Op 23 september overleed Kees Holierhoek op 81-jarige leeftijd. Hij was maar liefst dertig jaar lang voorzitter van stichting Lira en ongeveer net zo lang was hij bestuurslid en penningmeester van de Stichting Auteursrechtbelangen. Een markante man en een fenomeen in de wereld van het collectief beheer, die veel van blijvende waarde heeft bereikt voor auteurs.
Kees Holierhoek schreef proza, scripts en toneelstukken en werd onder meer bekend als een van de scenarioschrijvers van Soldaat van Oranje. Op zijn werkkamer in Leiderdorp ontwikkelde hij een sterk geloof in belangenbehartiging voor auteurs via het gezamenlijk licentiëren, incasseren en rechtvaardig verdelen van vergoedingen voor rechten van auteurs. Dat deed hij in een tijd dat alleen BumaStemra daarin voor muziekauteurs succesvol was. Een vergoedingsregeling voor fotokopiëren kwam niet van de grond, er was nog geen leenrecht- of thuiskopie- of kabelvergoeding. Om dat voor elkaar te krijgen was het eerst van belang dat auteurs de betreffende rechten aan Lira toevertrouwden. Dat was zeer tegen de wens van de uitgevers die deze rechten zelf, mede namens ‘hun’ auteurs, wilden uitoefenen. Maar tegelijkertijd was het voor het tot stand brengen van wettelijke regelingen voor het reprorecht en leenrecht van belang dat samen met de uitgevers werd opgetrokken. Een duivels dilemma, dat alleen opgelost kon worden met heel veel vasthoudendheid, geduld, overredingskracht, raffinement, relativeringsvermogen en het vermogen om oog te hebben voor de belangen van de wederpartij en elkaar ergens in het midden te vinden. Kees had al die eigenschappen in zich.
Kees Holierhoek ontvangt uit handen van Job Cohen de Bronzen Krokus voor zijn grote verdienste voor de belangenbehartiging van schrijvers en vertalers. Foto © Kaj ter Borgh
Rik Smits beschreef hem in 2002, in zijn bijdrage in het Hollands Maandblad “
Een kathedraal voor Kees”, als volgt: “Als C.P.A. Holierhoek bouwde Kees een indrukwekkend imperium op. Hij is de paus van het leenrecht, de keizer der kabelgelden en gesel van de NBLC, het verbond van openbare bibliotheken. Van het P.C. Boutensfonds - dat hij liefst een beetje geheim houdt - tot het Bedrijfsmiddelenfonds, de Stichting Reprorecht en de Stichting Lira-fonds, Kees is voorzitter, penningmeester of op zijn minst bestuurslid van alles wat met het geld van schrijvers te maken heeft.”
Maar dat geld komt er niet zomaar. Kees Holierhoek heeft een jarenlange juridische strijd gevoerd tegen de producent van Soldaat van Oranje om de makers mee te laten profiteren van het succes van de film. Zijn vrouw Mieke, actief lid van de PvdA, was niet alleen zijn steun en toeverlaat, maar ook zijn inspirator voor het vormen van een schrijverscollectief om gezamenlijk vergoedingen uit de markt te halen.
Ik was in de jaren 1984 – 2008 vertegenwoordiger van de brancheorganisatie van uitgevers en daar werd Kees lange tijd beschouwd als het grote gevaar voor de relatie van de uitgevers met de auteurs. Naar zijn geloofsbelijdenis in het collectief beheer en de daarvoor door hem bepleite overdracht van rechten aan Lira werd met afschuw en angst gekeken. Maar als je met Kees in gesprek kwam, kon hij je overtuigen van het feit dat die overdracht van rechten alleen maar nodig was voor het collectief uitoefenen van rechten die niet individueel door een auteur of uitgever uit te oefenen waren en partijen elkaar daarin ook moesten en konden vertrouwen. Daarbij kon je ook nooit kwaad op hem worden, want met zijn humor werd in ieder gesprek ook altijd veel gelachen. Zo werden de vertegenwoordigers van zijn gesprekspartners ook weer een beetje zijn ambassadeur om er uiteindelijk samen uit te komen. Kees beheerste dat spel als geen ander.
Omdat ik vlak bij hem in de buurt woonde, reed hij regelmatig met mij mee naar bijeenkomsten. Hij vond het wel een mooie grap dat hij van de uitgeversbond een privéchauffeur had gekregen. Tijdens de ritten kon hij altijd smakelijk vertellen over weer een vileine brief die hij had verzonden, waarvan hij wist dat hij de ontvangende partij daarmee op de kast kreeg en daar kon hij dan hartelijk om lachen. Zo’n brief of artikel was dan weer even een noodzakelijk stap om in gesprek te raken en een regeling te treffen, want dat stond voor hem altijd voorop. Ik mocht er ook bij zijn toen hij in 2002, zo trots als een pauw in het stadhuis van zijn Leiderdorp werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Toen zijn inspanningen vruchten begonnen af te werpen en er gelden door Lira werden geïncasseerd hield Kees Holierhoek zich bijna fulltime met rechtenbeheer, brieven en artikelen en aanverwante zaken bezig en was overal nauw bij betrokken. Een citaat uit het eerder aangehaalde artikel van Rik Smits: “De echte parels aan het snoer van zijn macht zijn die vele bestuurslidmaatschappen die Kees bekleedt. Overal in het wereldje dat namens schrijvers en vertalers gelden int en onder hen moet herverdelen, komt hij zichzelf tegen, en dat is wel zo efficiënt.”
Zijn vele functies bij diverse collectieve beheersorganisaties inspireerden het College van Toezicht in 2008 tot een advies aan de sector over integer bestuur, waaraan het CvTA blijkens de naam van het document de titel “notitie dubbele petten” meegaf.
Kees was en is ongeëvenaard recordhouder dubbele petten. Maar in tegenstelling tot wat het CvTA blijkbaar vond, zaten daar ook heel veel positieve kanten aan. Zoals Rik Smits terecht zag, het is efficiënt, met name voor de coördinatie, maar wat bovenal van belang is voor collectief beheer is vertrouwen van de achterban. Kees genoot dat vertrouwen, was als geen ander een verbinder. Op zijn 75ste begon hij met afbouwen, met als grootste stap het neerleggen van het voorzitterschap van zijn Lira. Toen ik hem naar aanleiding van zijn 79ste verjaardag vroeg hoe het hem verging, schreef hij mij: “Het is een wat eenzaam bestaan, zonder Mieke, maar gelukkig heb ik drie dochters die mij zo goed mogelijk proberen af te leiden. Bestuurlijk heb ik mijn werkzaamheden teruggebracht tot drie activiteiten.”
Uiteraard was Kees Holierhoek ook de auteursvertegenwoordiger in de koepel voor alle organisaties die belang hebben bij auteursrecht en naburige rechten, de Stichting Auteursrechtbelangen, tegenwoordig de Federatie Auteursrechtbelangen genaamd. In dat bestuur was hij bijna dertig jaar lang bestuurslid en penningmeester. Als voorzitter van Lira was hij van 2008 tot en met 2016 bestuurlijk betrokken bij de vereniging van collectieve beheersorganisaties VOI©E. Natuurlijk was hij in die periode de vertegenwoordiger van auteurs in de Commissie van Belanghebbenden bij het CBO-Keurmerk. Kees ontving uit handen van toenmalig VOI©E-voorzitter Job Cohen de Bronzen Krokus van het Lange Voorhout voor zijn grote verdienste voor het collectief belang van schrijvers en vertalers bij gelegenheid van zijn afscheidsfeest van Lira op 17 december 2016.
Hij heeft het allemaal natuurlijk niet alleen gedaan, maar ik ben ervan overtuigd dat zonder Kees Holierhoek Lira er niet in de huidige vorm en omvang was geweest, dat waarschijnlijk dan ook de gezamenlijke backoffice Cedar BV minder tot wasdom was gekomen en ook de Auteursbond een belangrijke financiële steun in de rug had gemist. Zijn werk voor auteurs heeft blijvende waarde voor auteurs, niet alleen in de vorm van de stabiele vergoedingen via Lira, maar ook de individuele steun van de stichting Rechtshulp waarvoor Kees zich lang heeft ingezet.
Ik zal mij Kees altijd met plezier blijven herinneren. Hij heeft niet voor niets een plek in de
eregalerij van de Bronzen Krokus, met een helaas groeiend aantal mensen uit mijn verleden die er niet meer zijn. Kees is door de Auteursbond als erelid benoemd en Lira heeft de scenarioprijs van Lira naar hem vernoemd. Maar als voor de door Kees altijd vurig bepleite en gerealiseerde socu-inkomsten voor auteurs nog een goede bestemming wordt gezocht, pleit ik voor een standbeeld voor Kees.
Michel Frequin
06-10-2023